"A"
Abara bone - żebro Abura - olej Abuta - pieczony Afurika - Afryka Age - wznosić się Agemono - smażony Ageru - podnieść Age-uke - blok wznoszący górny Ago - podbródek Agura - siad turecki Ahiato - krok Ai, Aijou - miłość Aikido - współczesna japońska sztuka walki stworzona przez Ueshiba Morihei Aiki-jitsu - starożytna japońska sztuka walki, pierwowzór Aikido Aka - czerwony, zawodnik oznaczony tym kolorem, walczący z prawej Akachan - dziecko Akirakana - jasny Akiresuken - ścięgno Achillesa, ścięgno piętowe Akiresuken - ścięgno piętowe, ścięgno Achillesa Amai - słodki Ame - deszcz Anata - ty Anzen na - bezpiecznie Ao - niebieski Ara - tam Arasoi - wojna Arigato - dziękuję Asa - ranek Asagohan - śniadanie Ashi - stopa, noga Ashi-barai - technika podcięcia Ashi-dai - taboret Ashikubi - grzbiet stopy, 'przegub stopy' Ashita - jutro Ashi-waza - techniki nożne Atama - głowa Atemi - uderzenia we wrażliwe punkty ciała Awase - łącznie, razem Awase-waza - techniki łączone
"B"
Baiten - stój Baka - szarpnięcie Baka-na - głupi Bakkin - świetny Ban - wieczór Bansan - obiad Barai - zagarnięcie Bengoshi - prawnik Besou - domek Bi - piękny Bin - naczynie Biru - piwo Bisento - włócznia o szerokim ostrzu Bitei - kość guziczna Bo - pałka, laska, kij - termin odnosi się zazwyczaj do długiej, 180-220 cm laski spacerowej, w razie potrzeby stosowanej jako broń Bo-jutsu - umiejętność walki za pomocą 'bo' Bokka - wódka Bokken - drewniany miecz Bokuden Tsukahara (1490 - 1572) - jeden z najsłynniejszych szermierzy japońskich Boueki - handel Bu - w złożeniach 'wojskowy, odnoszący się do sztuki wojennej' Budo - ogólna nazwa sztuki walki, "Droga Wojenna" Buhin - części Bungaku - literatura Bunsho - dokument Burausu - bluzka Bushi - japoński wojownik Bushido - 'Droga Wojownika', najpierw niepisany, później dokładnie sformalizowany kodeks regulujący życie samuraja Butsukari - automatyzacja ruchów Byoki - chory Byouin - szpital
"C"
Cha - herbata Chairo - brązowy Chawan - puchar Chichi - dalej Chihou -region Chikai - ślub Chika-ma - mały dystans, niekiedy 'za mały dystans' Chikara - siła Chikatetsu - przejście podziemne Chikuden - szybkość Chikyu - Ziemia Chi-mei - 'cios śmiertelny' - w przenośni termin ten oznacza taką technikę sportową lub samoobrony, która w rzeczywistej walce mogłaby ją definitywnie rozstrzygnąć Chisai - mały Chizu - mapa Choki - kamizelka Chokki - podkoszulka Choku zuki - cios prosty Cho-to - niewielkie zagłębienie między oczami Chu - centrum, środek Chudan - środkowy poziom ciała, od pasa do obojczyków Chui - ostrzeżenie Chukan - środek Chumoku suru - popatrz Chusoku - część podeszwy u podstawy palców, powierzchnia uderzająca w niektórych technikach nożnych
"D"
Dachi - pozycja Dadai - podstawa, spód, baza Dai - tytuł Daidokoro - kuchnia Daigaku - uniwersytet Daijobu desu - wszystko w pożądku Dairi - przedstawiciel Damasu - skomplikowany Dan - grupa, organizacja Dan - poziom, stopień mistrzowski w japońskich sztukach walki Danchu - mostek Dankai - krok Danryoku - elastyczność Dansei - mężczyzna, człowiek Denpo - telegram Densha - pociąg Denwa - telefon Do - w kendo, sportowej walce na drewniane miecze, pancerz chroniący piersi i brzuch, wykonany z prętów bambusowych pokrytych skórą. W karate - część ekwipunku ochronnego stosowanego w czasie treningu lub w kumite kobiet, chroniącego poziom chudan. Nowoczesne 'do' bywa wykonane ze skóry lub specjalnych mas plastycznych Dohyo - ring dla zapaśników sumo Doitashimashite - witamy, zapraszamy, jest Pan mile widziany, prosimy Pana (formuła powitania lub zaproszenia) Dojang - dojo w koreańskim karate Dojo - sala, w której trenuje się sztuki walki; dawniej pomieszczenie w świątyni przeznaczone do grupowych praktyk medytacyjnych Dokko - okolica poniżej małżowiny usznej Dokodemo - gdzieś Domo arigato - dziękuję bardzo Douro - ulica Douzo - proszę
"E"
Embu-sen - linia poruszeń, określona trasa, po której porusza się zawodnik wykonujący kata, czyli ćwiczenia formalne � schemat kata Empi - łokieć En - okrąg Encho - przedłużenie czasu walki Enpi - jaskółka
"F"
Fuchi - brzeg Fujin - pani Fukaku - głęboko Fuku - w złożeniach - 'pomocnik, asystent' Fukukoso - 'splot słoneczny', 'dołek', najważniejsze miejsce nadbrzusza, zagłębienie tuż poniżej dolnego krańca mostka Fumi - dosłownie 'tupać', w nazwach technik termin stosowany dla kopnięć wykonywanych z góry w dół Fumikomi - kopnięcie depczące Funakoshi Gichin (1868 - 1957) - twórca stylu Shotokan Karate, nazywany jest ojcem współczesnego Karate. G. Funakoshi przywiózł je do Japonii i spopularyzował; był uczniem Yasutsune Azato i Yasutsune Itosu Funanori - marynarz, żeglarz Fune - statek, okręt Furo - wanna Fusensho - walkower Futo - koperta Fuyu - zima
"G"
Gaeshi - kontratak Gaka - artysta Ganchu - górna część lewej połowy klatki piersiowej Gansei - gałka oczna Gatsu - miesiąc Gedan - poziom ciała od pasa w dół Geiko - trening, ćwiczenie Gekon - punkt poniżej wargi dolnej Genkin - gotówka Get - rodzaj sandałów wykonywanych z drewna o podeszwie kontaktującej się z podłożem przez dwa prostokątne klocki. Sandały wykonane z metalu lub szczególnie wysokie do treningu technik nożnych w karate Gimu - obowiązek Gishi - inżynier Gito - T.K.O. (technical knock out) - termin oznaczający przegraną zawodnika z powodu kontuzji Go - pięć Go - siła Gogatsu - maj Goju-ryu - karate 'Twardo-Miękkie' szkoła Karate założona przez Miyagi Chojun, ucznia Kanruo Higaonny; wysoko ceniona jest w nim wytrzymałość, hart ducha i odporność na ból Gyaku - przeciwny, przeciwstronny Gyunyu - mleko
"H"
Ha - ząb Hachigatsu - sierpień Hachimaki - bawełniana opaska na czoło lub chusta na głowę chroniąca oczy przed spływającym potem. Założenie opaski ma także znaczenie symboliczne - pełnej koncentracji sił fizycznych i psychicznych na pracy treningowej. Chusta zawiązywana na głowie i chroniąca skórę czoła i karku przed obcieraniem przez twardą i sztywną maskę (standardowe wyposażenie zawodnika Kendo) Hageshii - mocny, silny Haha - matka Hai! - tak! Haigusha - partner Haishu - grzbietowa powierzchnia otwartej dłoni Haisoku - podbicie stopy Haito - wewnętrzna krawędź dłoni Hajime - zaczynać, naprzód, start Hakama - 'spódnico podobne' spodnie dawnych samurajów, obecnie są używane w niektórych sztukach walki np. Aikido i Kendo Hakase - doktor Hana - nos Hanmi - półfrontalne ułożenie ciała Hanmi-hantachi-waza - walka treningowa, w której jeden z partnerów siedzi i wykonuje techniki obronne, drugi atakuje z pozycji stojącej Hansoku - dyskwalifikacja Hantei - orzeczenie sędziowskie Hantei - orzeczenie sędziowskie, werdykt Hara - brzuch Harai - odpierać Hasami - nożyce Hashi - pałeczki Hata - flaga Hei - płot Heiken - powierzchnia zaciśniętej pięści od wewnątrz Heiko - równolegle Hente - zmiana zwyczajowo przyjętej w danej technice funkcji rąk, np. wykonanie ataku ręką blokującą Heya - pokój Hidari - lewa, lewy Hiji - łokieć Hikidasu - rysunek Hikite-uke - techniki bloków z pociąganiem przeciwnika w celu stworzenia korzystniejszej pozycji do kontrataku Hikou - lot Hira - płaski Hiraken - pięć środkowych kostek dłoni Hirate - uderzenie płaską dłonią, stosowane głównie w sumo Hiroi - duży Hiru - południe Hitosashiyubi - palec wskazujący Hitosashiyubi - palec wskazujący Hittsui - kolano (stosuje się również nazwy hiza, hizagashira, shittsui) Hittsui - kolano Hiza - kolano Hizakansetsu - przednia powierzchnia kolana Hizo - żebra, również okolica nerek Ho-jitsu - sztuka strzelania z broni palnej Hoka no - inny Hombu - sztab, główna kwatera Hon - zasada, podstawa Hosen - żaglówka Houtai - bandaż Hyoshi - rytm
"I"
Iaido - starożytna sztuka szybkiego wydobywania miecza z jednoczesnym cięciem, za jej twórcę uważa się Shigenobu Hayashizaki żyjącego około 1500 roku; sztuka ta jest silnie związana z Zen Ibuki - rodzaj oddychania w karate - wdech przez nos, wydech forsowny, siłowy, z szeroko otwartymi ustami i dobywaniem chropowatego dźwięku Ichi - jeden Ichi suru - harmonijny Ichiban no - bardzo dobry Ichiban yoi - najlepiej, najlepszy Ichigatsu - styczeń Ichigo - truskawka Ichinichi - dzień Ichiranshou - wykaz Ido-kihon - kihon w ruchu Idou suru - ruszaj się Ie - dom Ii hito - przyjemna osoba Iie - nie Iji no warui - nieprzyjemny Ijo ni - poza Iju - wędrować Ike - staw Iken ga awanai - bądź innym, zmień się Iki - oddech Ikiteiru - życie Ikkai - dookoła Ikuraka no - jakikolwiek Ikutsu desuka - ile masz lat Ima - teraz Ima ichido - jeszcze raz Imouto - siostra Inaka - kraj Inu - pies Ipan ni - aktualnie Ippo - krok Ippon - jeden, pojedyńczy, punkt w terminologii sportowej Ippon - jeden, w terminologii sportowej punkt Iro - kolor Iroiro to arigatou gazaimasu - dziękuję za wszystko Irui - odzież Iseiki - stulecie Isen - tysiąc Isha - gabinet lekarski Ishi - kamień Ishiry oku - siła woli Ishukan - tydzień Isogaseru - śpiesz się Isogashii - zajęty Isogi - pośpiech Isshin - serce (np. w nazwie isshinryu-kaarte) Isshin - serce Isu - krzesło Itami - bolesny Itarutokoro - wszędzie Itoko - kuzyn Itsudemo - kiedykolwiek
"J"
Ja - wszystko w porządku (O.K.) Jagaimo - ziemniaki Jibun - samo Jigyo - sesja Jiju kumite - wolny sparing Jikan - czas, termin nakazujący zatrzymanie stoperów, aby w danej chwili nie wliczać czasu walki Jimen - grunt Jimuin - recepcjonista Jimusho - biuro Jinchu - punkt między nosem a wargą górną Jinsei - życie Jitensha - rower Jitsuen - demonstrowanie Jitte - broń wielkości krótkiego miecza, o kształcie dwuramiennego widelca o nierównej długości ramion - służyła do walki z samurajem uzbrojonym w miecz - po przyjęciu uderzenia między 'ramiona widelca' można było wyrwać miecz z rąk przeciwnika Jiu-jutsu - 'Łagodna, miękka sztuka', starożytna japońska sztuka walki, cechą charakterystyczną są rzuty, dźwignie i pady Jo - miejsce, plac, pole Jodan - poziom górny ciała, głowa i szyja Jodan - żart Joho - informacja Joou - królowa Josei - kobieta Josokutei - chusoku Jougi - władca Jouho e - w górze Ju - miękkie, łągodny Ju - podudzie Jubun - dość Jubun ni - głęboko Judo - współczesna japońska sztuka walki założona przez Jigoro Kano na bazie Jiu-jitsu, obecnie dyscyplina olimpijska Jugatsu - październik Juichigatsu - listopad Juji - krzyż, krzyżowy (w sensie znaku krzyża) Junbitaisho - gimnastyczne ćwiczenia wolne Junigatsu - grudzień Junsui - naiwny Jusho - adres Jyogai - wyjście poza wyznaczone pole walki Jyu - dziesięć Jyugo - piętnaście Jyuhachi - osiemnaście Jyuichi - jedenaście Jyukyu - dziewiętnaście Jyuni - dwanaście Jyuroku - szesnaście Jyuryo - waga Jyusan - trzynaście Jyushichi - siedemnaście Jyuyon - czternaście
"K"
Kabe - ściana, mur Kaburu - kabel Kachi - wartość Kaerimasu - iść do domu Kaete - obrócić się o 180' Kagaku - nauka Kagami - zwierciadło, lustro Kagaribi - ognisko Kagayaku - błysk Kage - tylna strona Kagi - zamek Kagi-zuki - hak, krótki cios sierpowy Kahei - monety Kai - historia, organizacja Kaigan - wybrzeże Kaigi - spotkanie Kaiken - krótki sztylet; noszony stale przez kobiety panującego rodu Kaikyu - stopień Kaimono - robić zakupy Kaisha - spółka Kaisho - otwarta ręka Kaiyou - morze Kakaku - cena Kakato - pięta Kake - zahaczenie, hak Kakimasu - czytać Kakiwake uke - blok-klin odwrotny Kakotsu - kostka Kaku - pisać Kakumaku - przepona Kakusei - oczyszczenie, reforma, zreformowanie Kano Jigoro (1860 - 1938) - twórca Judo Kama - sierp Kamae - określona postawa, pozycja do walki - termin odnosi się zwłaszcza do sposobu trzymania rąk Kamae-te - przyjąć postawę - komenda stosowana w czasie treningu odnosi się zwłaszcza do sposobu trzymania rąk Kamen - maska Kami - papiery Kaminoke - włosy Kanazuchi - młotek Kancho - szef, dyrektor (termin używany przez niektórych kierowników szkół karate) Kane - pieniądze Kanemochi - bogaty Kangei sareru - witamy Kangofu - pielęgniarka Kanjosho - rachunek Kanki-geiko - trening zimowy Kanko kyaku - turysta Kanojo ga - ona Kansetsu - staw Kantan - łatwo Kantan na - prosty Kao - twarz Kara - chiński, odnoszący się do chińskiej dynastii T'ang Kara - pusty Kara ga - on Karada - ciało Karate - japońska sztuka walki wywodząca się z Okinawy Karai - gorąco Karateka - osoba trenująca karate Karate-Gi - ubiór Karuku tataku - dotykaj Kasa - parasol Kasutardo - krem Kata - forma, "walka z cieniem", płynne wykonywanie technik obrony i ataku kształtujące umiejętność walki z jednym lub wieloma przeciwnikami Katana - długi miecz samurajski Katei - dom Katsu - (również kuatsu, kwappo) - techniki przywracania przytomności po urazach, jakie mogą zdarzyć się w czasie treningu, w ogólniejszym sensie wszystkie techniki pierwszej pomocy przedlekarskiej stosowane w sportach walki Kawashi - unik Kayoubi - wtorerk Kaze - zimny Kazoku - rodzina Kazu - numer, liczba Keikogi - bluza ubioru treningowego Keikou - strumień Keisatsu - policja Keiteki - alarm Keka - skutek Kekomi - kopnięcie-pchnięcie Kendo - współczesna japońska sztuka walki mieczem Ken-jitsu - starożytna japońska sztuka walki mieczem, powstała około XIII wieku.. Kenju - pistolet, broń Kenkou - zdrowie Kensei - okrzyk, będący wyrażeniem kiai Keri-waza - techniki kopnięć Ki - las Ki - według wschodniej medycyny jest to subtelna energia (po chińsku "chi") wypełniająca cały wszechświat, także człowieka (który posiada swoją własną wewnętrzną energię) Kiai - chwila maksymalnej koncentracji fizycznej i psychicznej poparta okrzykiem, umiejętność zogniskowania w danym momencie jakiejś techniki wszystkich posiadanych umiejętności technicznych, sprawnościowych i psychicznych Kiba - jeździec Kifu - dar Kihon - podstawy, podstawowe techniki karate, okres treningu karate podstawowych technik Kin - złoto Kinmu - usługi Kinou - wczoraj Kinryoku - 'czysta' siła fizyczna, siła mięśni Kinteki - genitalia Kiri - ostrze Kiro - żółty Kiru - kroić, przecinać Kiru - kroić, przycinać Kita - północ Kizu - rana Ko - w złożeniach - 'mały, nieznaczny' Ko-budo - "Droga przez małe sztuki wojenne", sztuka walki posługiwania bronią pochodzenia chłopskiego (np.: bo, nunchaku, sai itp.); powstała około XV wieku na wyspach Riukiu, często nazywana jest "uzbrojoną częścią Karate" Kobushi - pięść Koe - głos Kogeki - atak Kohi - kawa Kokei - widok Koken - grzbietowa powierzchnia zgiętego dłoniowo nadgarstka Koken - grzbietowa powierzchnia zgiętego nadgarstka Kokode - tutaj Kokoro - duch, 'serce' Kokotsu - piszczel Kokyo - granica Kokyu - rodzaj oddychania w karate z kontrolowanym wydechem Kombanwa - dobry wieczór! Kome - ryż Kong-sao - walka wolna, rodzaj sparingu z możliwością stosowania dowolnych technik, również walka bez żadnych ograniczeń w chińskim karate Konnichiwa - dobrego popołudnia! Konnichiwa - dzień dobry (używane po południu) Koogu - narzędzie Koori - lód Koshi - biodro Kote - grube rękawice skórzane składające się z dwóch części: dłoniowej i przed ramiennej, połączonych delikatnym skórzanym przegubem, używane przez zawodników Kendo Koto - krtań Kou - podbicie Kouei - honor Kousui - perfumy Koyubi - piąty, mały palec ręki Koyubi - mały palec u ręki Kubi - szyja, przegub Kuchi - usta Kuiki - obszar Kuma - niedźwiedź Kumade - bambusowe grabie, w karate nazwa złożonej powierzchni uderzającej Kumade - bambusowe grabie, łapy niedźwiedzia-jeden z rodzaji ułożenia rąk w karate Kumite - walka sportowa (dosłownie spotkanie rąk) Kuro - czarny Kuruma - samochód Kusa - trawa Kutsu - buty Kuuki - powietrze Kwonn - dojo w chińskim karate Kyaku - gość Kyo - grupa Kyo - dzisiaj Kyoei - pacha Kyokai - stowarzyszenie, towarzystwo Kyokotsu - kość policzkowa Kyokushinkai - szkoła Karate założona w 1957 roku przez Oyama Masutatsu Kyoshi - nauczyciel Kyu - dziewięć Kyu - stopień uczniowski Kyudo - współczesna sztuka walki strzelania z łuku, bardzo silnie związana z Zen Kyu-jitsu - starożytna japońska sztuka strzelania z łuku
"M"
Ma-ai - średni dystans, również 'odpowiedni, właściwy dystans' Mabuni Kenwa (1889 - 1952) - twórca szkoły Shito-ryu Karate Machi - miasto Mada - jeszcze Mado - okno Mae - przód Mae ashi geri - kopnięcie nogą wykroczną Mae geri - kopnięcie w przód Mae- przód Mago - wnuk Mahanmi - boczne ułożenie ciała Maitta - poddaję się Maki - krążek, zwój Makiwara - dosł. "zwinięta słoma" - przyrząd do ćwiczeniauderzeń w postaci elastycznej deski z poduszką amortyzującą Makiwara - dosłownie 'zwinięta słoma' - przyrząd do ćwiczenia uderzeń w postaci elastycznej deski z poduszką amortyzującą; dawniej wykonywaną z zawiniętą w płótno słomy ryżowej Maku- no-uchi - zapaśnik sumo I stopnia Makushita - zapaśnik sumo II stopnia Manuke - szarpnięcie Marui - techniki po łukach stosowane zwłaszcza w aikido Masashiku - bardzo Mashigatta - niewłaściwie, źle Mashomen - frontalne ułożenie ciała Mata - ponownie Matawa - albo Matsu - czekaj Mawashi - toczyć, kręcić, obracać Mayonaka - północ Mazushii - biedny Me - oko Megane - okulary Meiyo - honor Men - maska chroniąca głowę, szyję i obojczyki używana przez zawodników Kendo Menseki - obszar Michi de - na ulicy Midori - zielony Mieru - zobacz Migi - prawy Mikatsuki - wznosić się, wzmagać, przybierać - dosłownie 'przybierający księżyc' Mimi - ucho Mimi - ucho Minato - port Minikui - brzydki Miyagi Chojun (1888 - 1953) twórca szkoły Goju-ryu Karate, uczeń Kanruo Higaonny (1852 - 1915) Miyamoto Musashi (1584 - 1645) - najsławniejszy szermierz japoński, zwycięzca sześćdziesięciu pojedynków; autor "Gorin no sho" ("Księga Pięciu Pierścieni") Mizu - woda Mochiron - oczywiście Modoru - wracać, zawracać, np. chuo-ni-modoru - powrócić do centrum Modosu - wracaj Mokuso - medytować, zamknąć oczy, podążać oczyma Momo - udo Mondai - problem Moo - już Morote - oburącz, obydwiema rękami Muhomono - bandyta Mune - pierś Murasame - okolica, w której wyczuwa się tętnienie tętnicy szyjnej Musen - radio Mushashuguyo - zwyczaj podróżowania po kraju w celu odwiedzenia różnych dojo, uczenia się i doskonalenia u różnych trenerów, w różnych szkołach - termin ten odnosił się zwłaszcza do samurajów podróżujących po kraju w celu pobierania nauki w różnych szkołach szermierki Musubi - węzeł, zawęźlić, zacieśnić Musuko - syn Musume - córka
"N"
Nabe - naczynie Nagai - długo Nagaisu - kładź się Nagashi - zamiatać Nage - rzut Naginata - specjalny rodzaj halabardy z brzeszczotem podobnym do długiego, lekko wygiętego noża Naginata - halabarda z brzeszczotem podobnym do długiego, lekko wygiętego noża Naginata-jitsu - sztuka walki halabardą Naibu - wewnątrz Nakadaka - wypukły (również nakadate) Naku - płacz Nama no - surowy Namerakana - miękki Nami - fala Nana - siedem Nandemo - wszystko Nani - co Nanika - coś Nan-ji - która godzina Nao - jeszcze Naraimasu - ucz się Nashi - gruszka Natsu - lato Natsu-geiko - trening letni Naze - dlaczego Neji - śruba Neko - kot Nemuri - śpij Nen - rok Netsu - ciepło Ne-waza - techniki walki w pozycji leżącej lub półleżącej, sposoby obrony po przewróceniu przez przeciwnika lub sposoby kontrataku po celowym przewróceniu się Nezumi - mysz Nidan-geri - kopnięcie podwójne z wyskoku Nigatsu - luty Nihon - Japonia Niku - mięso Ninja - szpieg, wywiadowca, tajny agent do zadań specjalnych w okresie wojen domowych w Japonii, adept sztuki Nin-jitsu, "pan nocy" Nin-jitsu - "Sztuka pozostawania nierozpoznanym", średniowieczna sztuka walki i wywiadu Noboru - wspinać się Nodo - gardło Nodobotoke - krtań, 'jabłko Adama' Nogare - spokojne i głębokie oddychanie w karate Nukite - ręka włócznia, opuszki palców Nun-chaku - cep o długości drewnianych ramion odpowiadającej długości przedramienia i dłoni - stosowany na Okinawie jako broń
"O"
O - w złożeniach - duży, wielki Oba - ciotka Obi - pas Odayakana - miękki Odoru - taniec Oesh - ( OSS) potwierdzenie zrozumienia i gotowość do wykonania określonego polecenia Ohayo gozaimasu - dzień dobry Oishii - smaczny Oi-zuki - cios prosty z wypadu Oji - wujek Okashi - cukierek Okimasu - wstawaj Okori - początek Okotta - gorąco Okusama - pani Omona - główny Onegai shimasu - proszę nauczyć mnie Ongaku - muzyka Onna - kobieta Oriru - na dół Osae - naciskać, napierać Oshi tsukeru - naciskaj Osore - ryzyko Otagani rei - ukłon między ćwiczącymi Otetsudai - dziewczyna Otokonoko - chłopiec Otoshi - obniżać, opuszczać Otosu - niżej Otsuka Hironori (1892 - 1982) - jeden z pierwszych uczniów G. Funakoshi'ego, twórca stylu Wado-ryu Karate Owari - koniec Oyama Masutatsu (1923 - 1994) - koreańczyk Young-i-choi przybyły do Japonii w 1938 roku. Tam naturalizował się przyjmując nazwisko Masutatsu Oyama, początkowo trenował Judo, później Shotokan i Goju-ryu, w latach 1953 - 54 brał udział w walkach z bykami, w 1957 roku założył własną szkołę - Kyokushinkai Oyayubi - kciuk Oyogu - pływanie Ozeki - mistrz zapasów sumo
"P"
Pan - chleb Pinpon oshimasu - grać w tenisa stołowego Porando - Polska
"R"
Raikyaku - spółka Raku na isu - fotel Ranbou na - dziki Rei - ukłon Reigi - "etykieta", kurtuazja Remmei - związek, unia Renshu - ćwiczenia Riken - uraken Rikou na - inteligentny Ringo - jabłko Ritsurei - tachi-rei Roku - sześć Rokugatsu - czerwiec Rommei - związek, unia Ronin - samuraj pozbawiony swego pana Rosoku - świeca Ryojikan - konsulat Ryokin - opłaty Ryoko sha - podróżny Ryomo - skroń Ryu - droga, sposób Ryudotai - płynność Ryuko - waluta Ryusei - pułapki
"S"
Sabom - sensei w koreańskim karate Sageru - niżej Sai - trójząb, przyrząd do sadzenia ryżu Saidai - maksymalny Saigo no - ostatni Sain - autograf Saisho - minimum Saisho no - pierwszy Sakaba - pub, knajpa Sakana - ryba Saki e - naprzód Saki ni - przedtem Samui - zimny Samurai - rycerz, wojownik ściśle przestrzegający zasad "Bushido" San - trzy Sangatsu - marzec Sanmyaku - góra Sanrin - las Sanso - tlen Sanzoku - bandyta Sarada - sałata Sash - szeroki pas, taśma (w chińskim karate) Satou - cukier Sayonara - do widzenia! Se - w tył Se ga taki - wysoki Seihoukei - kwadrat Seijin - święty Seika tanden - środek ciężkości ciała, siedziba 'siły witalnej' zlokalizowana w linii pośrodkowej ciała, kilka centymetrów poniżej pępka Seiken - powierzchnia uderzenia którą stanowią głowy II i III kości śródręcza Seikou shita - szczęśliwy Seikyusho - rachunek Seisho - Biblia Seito - student Seiza - pozycja siedząca Seiza - siedzieć prosto, pozycja siedząca (na własnych piętach) Sempai - 'starszy rangą' - patrz Sensei Sen'i - wola walki Sensei - mistrz, nauczyciel. Tytuł ten zwyczajowo przysługuje tym posiadaczom stopnia mistrzowskiego, którzy w swojej sekcji pełnią funkcję 'głównego' instruktora. Jeśli w sekcji jest wielu posiadaczy czarnych pasów, tytuł 'sensei' przysługuje najwyższemu rangą. Jeśli jednak każdy z posiadaczy czarnych pasów prowadzi osobna grupę w sekcji, jego uczniowie również zwracają się doń 'sensei'. 'Sempai' to tytuł stosowany wobec instruktora prowadzącego trening, ale posiadającego jeszcze stopień uczniowski, Jeśli jednak zajęcia z daną grupą prowadzi posiadacz stopnia 5 dan, a asystują mu dwaj instruktorzy z 3 danem, to obaj instruktorzy są 'sempai' i nikt więcej, choćby wśród ćwiczących byli jeszcze inni posiadacze czarnych pasów. Oba tytuły: 'sensei' i 'sempai' są więc wyrazem grzeczności i szacunku nie tyle w odniesieniu do konkretnego stopnia, co do funkcji pełnionej w danej sekcji czy podczas określonych zajęć Shi - cztery Shiai-jo - plansza o wymiarach 8x8 lub 10x10 metrów, na której odbywają się walki karate Shichi - siedem Shifu, si fu - sensei w chińskim karate Shihan - mistrz, profesor - tytuł przysługujący karatekom noszącym wysokie stopnie mistrzowskie, zazwyczaj wyższe niż te, które przyznaje się za najwyższą biegłość techniczną. Tytuł ten jest wyrazem uznania za pracę teoretyczną w zakresie karate. Bywa przyznawany najwcześniej po 15 - 20 latach nieustannej działalności szkoleniowej Shihan - mistrz, profesor, tytuł przysługujący karatekom noszącym wysokie stopnie mistrzowskie Shiken - egzamin Shinai - miecz wykonany z czterech najwyższej jakości prętów bambusa, związanych węzłem (nakayuki), na szczycie których nałożony jest skórzany kołpak (sakigawa); używany przez zawodników Kendo Shinden - główny budynek w średniowiecznej posiadłości feudalnej lub świątyni. Przed treningiem, na hasło 'shinden-ni-rei' dawni karatecy składali ukłon w stronę siedziby pana feudalnego lub głównego budynku świątyni Shinto - tradycyjna religia japońska oparta na wierzeniach w siły nadprzyrodzone i boskie pochodzenie cesarza Shiroi - biały, zawodnik walczący po lewej stronie planszy (również shiroo) Shiroo - biały, zawodnik walczący po lewej stronie planszy Shisei - postawa (również dachi) Shisi-jo - Shiai-jo Shito-ryu karate - szkoła Karate stworzona przez Mabuni Kenwa, długoletniego ucznia Yasutsune Itosu; kładzie nacisk na nadanie walce szybkości, manewrowości i dynamiki Shitsu-kansetsu - dół podkolanowy Sho - rozpoczynać (stąd shodan = 1 dan) Shobu - walka, mecz w sportach walki Shogun - dyktator wojskowy Shotei - teisho Shotokan - szkoła Karate, której twórcą był Gichin Funakoshi; "Shoto" znaczy "fale sosen" (literacki pseudonim mistrza z okresu młodości) Shuriken - sztylet, nóż do rzucania. W karate termin ten odnosił się głównie do wielokątnych gwiazd stalowych o wyostrzonych promieniach i krawędziach stosowanych w niektórych antycznych szkołach walki do rzucania zamiast noży Shuto - zewnętrzna, łokciowa krawędź dłoni Sobi - górna część łydki Sode - rękaw So'in - grzbietowa powierzchnia stopy, tuż przy podstawie palców Sokumen - strona, bok Sokuto - zewnętrzna krawędź stopy Sonoba kihon - kihon w miejscu Soremade - koniec walki, stop! Soto - od zewnątrz do wewnątrz, zewnętrzna strona Sukui - łyżka, chochla, czerpak Sumo - starożytna japońska sztuka zapasów Suwari-waza - techniki walki stosowane pomiędzy siedzącymi partnerami
"T"
Tabemono - żywność Taberu - jedz Tachidomaru - stop Tachi-rei - ukłon w pozycji stojącej, całym ciałem i głową, bez spuszczania oczu z twarzy partnera Tai - ciało Tai sabaki - ruchy skrętne i obrotowe ciała Taicho - kapitan zespołu w karate sportowym Tai-sabaki - ruchy skrętne i obrotowe ciała, panowanie nad tymi ruchami Taiyou - słońce Takai - wysoko Takate - ramię Take - bambus Takibi - ognisko Takusan - dużo Tameshiwari - rozbijanie, łamanie deski. W ogólniejszym sensie nazwa wszystkich prób sprawnościowych polegających na atakowaniu różnych przedmiotów i wywieraniu na nie destrukcyjnego działania Tana - półka Tanden - podbrzusze Tanoshii - szczęśliwy Tanto - nóż, sztylet Tantojutsu - umiejętność walki nożem Tao - kata, ćwiczenie formalne w chińskim karate Taorete - na dół Tare - w kendo ochraniacz na biodra wykonany z bardzo grubej tkaniny bawełnianej Tasukete kudasai - pomocy, na pomoc, pomóż mi Tatami - mata ze słomy ryżowej o standardowych rozmiarach 186x93x6 cm, twarda a jednocześnie elastyczna. Z licznych mat tego rodzaju układa się podłogi w dojo i na nich ćwiczy rzuty. W karate maty stosuje się wyłączni podczas treningu podcięć i rzutów Tate - od góry do dołu, wzdłuż, pionowo Tatsu - stój Te - ręka Tearai - toaleta Teisho - wewnętrzna powierzchnia dłoni, nasada, podstawa dłoni Teisoku - wewnętrzna krawędź podeszwy Tendo - ciemię Tengoku - niebo Tenki - pogoda To - również 'kara', 'morokoshi' - chiński, odnoszący się do dynastii T'ang, ale również 'pusty' - stąd to-de, podobnie jak kara-te, może znaczyć zarówno 'chińska ręka', jak i 'pusta ręka' Tobi-geri - kopnięcie z wyskoku Tobikonode - doskok Tobira - drzwi Tobu, tobi - lecieć, skakać, szybować Tokai - miasto Tokei - zegar Tokui-waza - techniki ulubione, techniki, w których specjalizuje się dany zawodnik Tokun - znak To-ma - duży dystans, również 'zbyt duży dystans' Tonfa - pałka z zamocowaną obrotowo, prostopadłą do niej rękojeścią Toori - ulica Tora - tygrys Tori - atakujący Tori - ptak Toshi - rok Tsuitate - ekran Tsukami - uchwyt Tsuke - uderzać, pchać, bić Tsuki - uderzenie po linii prostej, pchnięcie Tsumaseki - pazury, paznokcie - w karate termin ten odnosi się do opuszek palców stóp jako powierzchni uderzającej Tsure - partner Tsuzukete hajime - podjąć przerwaną walkę Tsuzuku - następować Tsuzuru - przeliterować
"U"
Ubiwa - koło Uchi - uderzenia po łukach, po trajektoriach innych niż linia prosta Uchi waza - techniki uderzeń Uchikurobushi - kostka przyśrodkowa Ude - przedramię Udedokei - zegarek Ue e - w górze Ue no - wyższy Ueshiba Morihei (1883 - 1969) - twórca Aikido, nazywany O'Sensei (wielki nauczyciel), był posiadaczem 32 certyfikatów (dyplomów ukończenia) różnych sztuk walki Uke - blok Uke - blok Uke-dachi - postawy obronne Ukemi - obrona, pady, przewroty Ukeru - bierz Uke-te - wykonujący kata Uketorinin - adresat Uma - koń Umi - morze Umibe - wybrzeże Undoujo - plac zabaw Unmei - przeznaczenie Ura - odwrotnie, strona tylna, odwrotna Uraken - 'tył' pięści, głowa II i III kości śródręcza widziana od strony grzbietu pięści Urimasu - na sprzedaż Ushiro - do tyłu Uta - piosenka
"W"
Wadai - temat Wado-ryu Karate - ('wa' = harmonia) szkoła Karate założona w 1939 roku przez Otsuka Hironori za zgodą Gichina Funakoshi'ego; Otsuka zerwał z zasadą "stalowego bloku", zamiast siły łamiącej ręce postulował zręczność i spryt, zamiast frontalnego ataku - zaskakujące zejście z linii ciosu Wakai - młody Waki - strona Wakizashi - krótki miecz samurajski Wan - udo Wan - przedramię Wara - słoma ( makiwara - zwinięta słoma) Washi - orzeł ( washide - orla ręka, ręka ułożona jak szpony orła) Watashi - ja Waza - technika, metaoda, sposób, umiejętność Waza-ari - przewaga, pół punktu
"Z"
Zanshin - pozostawanie w czujnej gotowości Zarei - ukłon z pozycji klęczącej Zen - cały Zen - tradycja buddyzmu mahajany; proces koncentracji, w trakcie którego umysł zostaje najpierw uspokojony i doprowadzony do skupienia na jednym, w końcu zaś do przebudzenia Zero - zero Zou - słoń Zubon - spodnie ubioru treningowego
SŁÓWKA JAPOŃSKIE
Do zapisu wymowy języka japońskiego używa się przystosowanej transkrypcji łacińskiej, nazywanej romanji (romaji). Dla Polaków wymowa japońska jest dość łatwa, między innymi dlatego, że w naszym języku są spółgłoski miękkie, podobnych do japońskich (np. dź, ś). Litery zapisane podwójnie należy czytać jako głoski wydłużone.
Zasady wymowy (pierwszy element pary to transliteracja romanji a drugi wymowa): ch - ć/cz, sh - ś/sz, w - ł, j - dź/dż, y - j, ts - c,
Tak - hai Nie - iie Dziękuję - arigato Dziękuję bardzo - arigato gozaimsu Nie ma za co, Proszę - douitashimashite Cześć (powitanie) - konnichiwa ! Przepraszam - sumimasen Dzień dobry - o hayou gozaimasu do zobaczenia - jaamataashita Na razie - sayounara Dobry wieczór - konbanwa Dobranoc - oyasuminasai Nie rozumiem - wakarimasen Jak się nazywasz? - Anata no namae wa nan to iimasu ka?
Liczebniki
rei -zero ichi - jeden ni -dwa san - trzy shi -cztery yon - cztery (bardziej formalne) go - pięć ro ku - sześć shi chi - siedem na na - siedem hachi - osiem kyuu - dziewięć juu - dziesięć
Przyrostki
-chan - zwykle w stosunku do małych dziewczynek, ukochanych osób i zwierząek -jin - znak, godzina lub osoba, która wykonuje pewną czynność lub prezentuje pewne cechy (np. patrz: gaijin) -kan - dodawane do nazwy domów czynszowych i stancji (jak Ikkoku-kan lub Yujou-kan) -ko - dziecko także: jezioro -kun - zwykle między mężczyznami, do kogoś na tym samym poziomie społecznym, także do dzieci -sama - władca, władczyni, ktoś kogo głęboko szanujemy, Bóg, cesarz -san - do kogoś starszego, szanowanego lub niezbyt dobrze znanego, także w stosunku do niezamężnych kobiet i dziewcząt -tachi - liczba mnoga
Nie wime do jakiej grupy to zaliczyć
kore - to (tutaj/w zasięgu ręki) sore - to (blisko) are - tamto (gdzieś dalej)[trudno to wyjaśnić, bo w polskim istnieją dwa określenia w miejsce sześciu japońskich] kono~ - to~ (tutaj) sono~ - to~ (blisko) ano~ - tamto~ (gdzieś tam)
|